تأثیر شعر در کاهش افسردگی | جدید 1402

گفتن حرف دل باعث می شود تا دچار افسردگی نشویم، یکی از روش های بیان حرف دل شعر است. افسردگی یک بیماری روحی است که شعر یکی از راه های درمان این بیماری است. شعر از جمله هنرهای هفت­گانه است و منتقدان همواره به جایگاه زیبا شناختی آن توجه نشان داده ­اند. در حوزه شعر، درمانگری بزرگ‌ ترین دستاورد علمی ادبیات در عصر جدید است. شعر درمانی به‌ مانند درمانی نو پا برای بیماران افسرده در امریکا آغاز شد و به نتایج مفیدی دست پیدا کرد.

در پژوهشی که این مقاله دستاورد آن است، به‌شیوه ه­ای متفاوت، به شعر درمانی پرداخته شده است. جامعه آماری ٣٠ نفر از بزرگسالانی هستند که در هشت جلسه درمانی حضور یافتند. انتخاب اشعار با توجه به مضامین بحث­ برانگیز صورت گرفت.

با انجام پیش ­آزمون و پس ­آزمون افسردگی مشخص شد که:

زنان و مردان افسرده در برابر شعر رفتار اثر بخشی از خود نشان می‌دهند. اشعاری که مضامین چالش­ برانگیز دارند قدرت تنش­ زدایی از افراد افسرده را دارند. مردان نسبت به زنان واکنش بهتری به درمان‌ با شعر نشان می­ دهند. شعر در افزایش میزان خوش ­بینی زنان و مردان تأثیرگذار است . به‌ نظر می ­رسد پژوهش بیشتر درباره شیوه خوانش و هنر بیان‌ شعر فارسی و معرفی این گونه درمانی مهم در جهان به نهادینه‌ ساختن آن در مراکز درمانی‌ بهداشتی کشور کمک خواهد کرد. عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی تهران شرق با اشاره به اهمیت شعر درمانی در دنیای امروز اظهار داشت: امروزه شعر درمانی با نمایش درمانی در دنیا از اهمیت ویژه ای برخوردار است، اما متاسفانه در کشور ما جای این دانش خالی است و از آن غفلت کرده ایم.

آیا می‌دانید افسردگی چیست، چه علائمی دارد و چگونه درمان می‌شود؟

افسردگی یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی است که به احساس غم یا تجربه‌ی بحران‌های زندگی محدود نمی‌شود و به تشخیص زود هنگام و اقدامات درمانی مناسب نیاز دارد. چنانچه این بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود، فرد بسته به تجویز پزشک از طریق دریافت دارو، شرکت در جلسات روان‌ درمانی یا حتی تغییرات سبک زندگی به میزان قابل‌ توجهی بهبود خواهد یافت. اما اگر هیچ اقدامی جهت مداوای این بیماری انجام نپذیرد، می‌تواند پیامدهای فاجعه‌ باری را نه تنها برای خود فرد بلکه برای همه‌ی اعضای خانواده رقم بزند.

یکی از مشکلات روحی و روانی که گاهی انسانها به آن دچار می شوند افسردگی است. افسردگی (depressive) نوعی اختلال روانی است که در آن خلق شخص آشفته می شود. اصطلاح افسردگی اغلب برای بیان اندوه عمیق به کار می رود.

این بیماری با ناامیدی، بدبینی و بی انگیزگی نسبت به زندگی ظاهر می شود. این عارضه روانی هم زمینه ارثی دارد و هم عوامل محیطی در ایجاد آن موثرند. مکانیسم ایجاد آن به طور کامل روشن نشده است، اما احتمالا به افزایش یا کاهش مواد شیمیایی خاصی به نام “نو رو ترانستیرها” درسیستم اعصاب و به طور خاص در مغز مربوط می شود.

در تمامی جوامع دنیا، زنان بیش از مردان دچار افسردگی می شوند. این اختلاف می تواند ناشی از عوامل گوناگون زیستی، روان شناختی، محیطی، فرهنگی و یا ترکیبی از آنها باشد. به لحاظ زیستی این اختلاف ممکن است به علت مصرف داروهای رژیمی، آرام بخش ها، قرص های ضد بارداری، مصرف دخانیات و الکل باشد که میزان ترشح انتقال دهنده های عصبی را مختل می کند. از طرف دیگر، زنان ممکن است به دلیل تداخل عمل هورمون های جنسی بدن شان مستعد ابتلا به افسردگی باشند. به لحاظ روان شناختی نیز این احتمال وجود دارد که زنان تمایل بیشتری دارند که مشکلات خود را بپذیرند و درصدد درمان آنها برآیند.

به لحاظ فرهنگی و اجتماعی نیز زنان بیشتر از مردان می کوشند تا ارتباط خود را با دیگران توسعه دهند و حفظ کنند، اما در فرهنگی که به استقلال و خودکفایی بها می دهد، تمایل به دلبستگی نوعی ضعف تلقی می شود و همین امر، یعنی نا هماهنگی بین رفتارهای زنان و ارزش های فرهنگی منجر به کاهش عزت نفس و حس ارزشمندی در زنان می شود. در برخی موارد نیز این طور به نظر می رسد که زنان بیش از مردان علایم و شکایات خود را از افسردگی بیان می کنند و یا آنکه مردان در برابر مشکل افسردگی خود بیشتر مقاومت می کنند و راه حل های دیگری غیر از مراجعه به پزشک برای درمان خود بر می گزینند.

به لحاظ محیطی نیز، زنان بیش از مردان در معرض انواع استرس ها و اضطراب هایی قرار می گیرند که تاثیر خود را بر سیستم عصبی آنان و هورمون های بدن شان می گذارد. تجربه های روزمره نیز می توانند همچون شوک ها و فشارهای عصبی مولد استرس باشند و موجب ابتلای افسردگی بیشتر در زنان نسبت به مردان شوند.

افسردگی بر جسم و ذهن فرد تاثیر می گذارد. فرد افسرده احساس درماندگی، ناامیدی و یأس فراوان می کند. او علاقه اش را به تمامی فعالیت هایی که موجب شادمانی اش می شود به تدریج از دست می دهد؛ میل به خوردن در او کاهش می یابد، دچار بی خوابی می شود، تمرکز حواس و توجه اش را نسبت به امور عادی روزانه از دست می دهد و در بدترین حالت به مرگ و نیستی فکر می کند.

افسردگی دارای طیف وسیعی از خلق پایین تا افسردگی مزمن است. افسردگی مزمن دارای علایمی از کمبود انرژی و توان جسمانی، بدبینی، حس عدم ارضا و احساس ناامیدی شدید است. فردی که از افسردگی شدید در رنج است، ممکن است در طول یک سال دو بار تجربه افسردگی کوتاه مدت داشته باشد. پژوهشگران دریافته اند، زنانی که دچار افسردگی مزمن می شوند، بیشتر در معرض خطر پوکی استخوان قرار می گیرند، زیرا مجبور به مصرف داروهایی هستند که بر بافت استخوانی آنها تاثیری منفی می گذارد.