اثرات بد احساس ناراحتی و استرس بر شیر مادر | جدید 1402

تاثیر ناراحتی بر شیر مادر از جنبه میزان تولید شیر مادر و جاری شدن شیر از پستان‌ها قابل توجه است. به مادران توصیه می‌شود که با داشتن استراحت کافی و انجام تمرینات آرامش بخش، با خیالی آسوده و آرام به نوزادان خود شیر دهند.با مجله اینترنتی رها فان همراه باشید تا با تاثیر ناراحتی و استرس بر شیر مادر بیشتر آشنا شوید

تولد یک نوزاد جدید موجب بروز تغییرات قابل توجهی در شیوه زندگی می‌شود. به طور ناگهانی در می‌یابید که شما دیگر در مرکز جهان خود نیستید و کودکتان جای شما را گرفته است. به همین دلیل تغییرات بزرگی در زندگی روی می‌دهد و اوضاع از روال همیشگی خارج می‌شود. نبود زمان استراحت برای بهبودی پس از زایمان، خستگی، بی خوابی، شیردهی‌های شبانه، انتظارات خانواده و اطرافیان همگی دست به دست هم می‌دهند و اوضاع را سخت‌تر از آنچه که هست می‌کنند؛ بنابراین وجود استرس و نگرانی برای مادران در ماه‌های اول پس از تولد نوزاد کاملا طبیعی است.

تاثیر ناراحتی و استرس بر شیر مادر

“ناراحتی” واژه‌ای است که به مجموعه‌ای از حالات فرد نسبت داده می‌شود. هر وضعیتی که موجب شود بدن فرد از لحاظ جسمی و روانی از تعادل نسبتا پایدار خود خارج شود، موجب نگرانی فرد می‌شود.

اگرچه نگرانی به صورت کوتاه مدت می‌تواند مفید باشد و نیروی محرکه‌ای برای بهبود اوضاع شود، اما نگرانی‌های دائمی و بلند مدت می‌تواند آسیب‌های جسمی و روانی را به دنبال داشته باشد.

افراد با یکدیگر متفاوت هستند و شخصیت‌های منحصر به فردی دارند. از این رو در مواجهه با شرایط یکسان، واکنش‌های متفاوتی را از خود بروز می‌دهند. به گونه‌ای که قرار گرفتن در موقعیت برای یک فرد می‌تواند نگران کننده باشد، اما در دیگری چنین اثری نداشته و آرامش خیال او را بر هم نزند.

۱. ناراحتی می تواند تاثیر غیر مستقیم بر شیردهی داشته باشد

مادرانی که تحت فشار عصبی و ناراحتی قرار دارند معمولا دچار بیماری، کم خوابی و مصرف زیاد کافئین و الکل می‌شوند. هر یک از این عوامل منجر به این می‌شود که نوزاد نتواند به دفعات مورد نیاز و یا به مدت کافی شیر بخورد. هم چنین، کاهش میزان تغذیه نوزاد با شیر مادر، موجب کاهش تولید شیر نیز می‌شود.

در چنین شرایطی، ناراحتی مادر به طور مستقیم موجب کاهش شیر نمی شود، بلکه پیامدهای ناراحتی و استرس در نوزاد موجب تغییر رفتار تغذیه با شیرمادر و در نهایت کاهش تولید شیر می شوند.

۲. تولید شیر مادر حتی در شرایط بسیار ناراحت کننده قطع نمی‌شود

بایستی این نکته را در خاطر داشته باشید که ناراحتی، اضطراب و استرس موجب “خشک شدن شیر مادر” نمی شوند. حتی در شرایط بسیار ناراحت کننده، مادران می‌توانند شیردهی به نوزاد را ادامه دهند. برای نمونه مادران می توانند در دوران سوگ عزیزان، در مناطق جنگی یا دیگر موقعیت‌های اضطراری شیردهی به نوزاد را ادامه دهند.

۳. زایمان زودرس تاثیری بر میزان تولید شیر مادر ندارد

زایمان زودرس و تولد نوزاد با وزن کم و نارس یک رویداد استرس آور و ناراحت کننده است. پژوهش‌هایی برای بررسی تاثیر ناراحتی بر شیر مادر در زنانی که زایمان زودرس داشته‌اند، در شش هفته اول پس از تولد نوزاد، انجام شده است. در این مطالعه میزان ناراحتی با پاسخ‌های رفتاری (مانند واکنش‌های غیر طبیعی، مشکلات خواب و خستگی) اندازه گیری شده است.

هیچ نشانه‌ای از تأثیر ناراحتی بر شیر مادر (خصوصا میزان تولید شیر) در شش هفته اول پس از تولد نوزاد مشاهده نشده است. عوامل متعددی مانند میزان درآمد، سن بارداری، میزان ذخیره اولیه شیر، تعداد دفعات شیردهی و مصرف مکمل‌های ویتامینی شیردهی در شش هفته اول پس از تولد نوزاد، بر میزان شیر تولیدی مادر تاثیر داشته‌اند. پژوهش های دیگری نیز نشان دادند که استفاده از تکنیک‌های آرامش بخشی، باعث افزایش شیر مادران نوزادان نارس شد.

۴. ناراحتی و استرس تاثیر منفی بر جاری شدن شیر مادر دارد

رفلکس جاری شدن شیر بخش مهمی از تغذیه با شیر مادر است. این واکنش موجب شیر خوردن نوزاد از پستان مادر می‌شود. پس از تحریک نوک پستان (با مکیدن پستان توسط نوزاد یا فشردن پستان‌ها)، هورمون اکسی توسین از غده هیپوفیز مغز آزاد می‌شود. هورمون اکسی توسین به دفعات (۳ تا ۴ مرتبه در فواصل کوتاه) در خون آزاد می‌شود. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، مجاری شیر کوتاه و پهن می‌شوند، فشار داخل پستان افزایش می‌یابد و موجب جاری شدن شیر از پستان می‌شود.

پژوهش‌ها نشان داده اند که ناراحتی و استرس می‌تواند انتشار اکسی توسین (هورمون جاری شدن شیر) را به تاخیر بیاندازد و مانع آن شود. در نتیجه در هر بار تغذیه با شیر مادر، مقدار شیر کمتری از پستان‌ها جاری شود. البته در نظر داشته باشید که این اتفاق کوتاه مدت خواهد بود و با برطرف شدن ناراحتی و استرس، جاری شدن شیر به حالت عادی باز خواهد گشت. اما ناراحتی و استرس مکرر ممکن است تأثیرات منفی بلند مدت بر میزان شیر تولیدی بگذارد.

۵. تغذیه با شیر مادر می‌تواند باعث کاهش ناراحتی و استرس شود

اگر شیردهی به خوبی و بدون مشکل خاصی پیش رود، تغذیه با شیر مادر می‌تواند به کاهش ناراحتی و استرس مادر کمک و واکنش‌های استرس آور را دفع کند. از این رو، اگر در تغذیه با شیر مادر به مشکل برخورد کرده‌اید، به دنبال کمک فوری، از سوی کارشناس و مشاور شیردهی باشید. اگر به نظرتان سطح نگرانی و استرستان بالا رفته است، لازم است که حمایت‌های حرفه‌ای برای درمان اضطراب و افسردگی پس از زایمان را دریافت کنید.

کودک شما حس شما را دریافت می‌کند

بچه‌ها می‌بینند و با چشمان خود احساس خستگی، کلافگی، عصبانیت، غم و… را در چهره شما درمی‌یابند. احساسات منفی مادر نه تنها از طریق شیر بلکه از راه چشم نیز منتقل می‌شوند.

سطح هورمون کورتیزول بدن مادر نشان‌دهنده شرایط زندگی که در آن به سر می‌برد است.

هورمون کورتیزول به هنگام نامساعد شدن اوضاع زندگی مادر در شیر بالا می‌رود و به همان میزان وارد بدن کودک می‌شود و نه تنها در زندگی فعلی او بلکه حتی در زندگی اجتماعی او در آینده نیز اثر می‌گذارد.

کورتیزول وارد مغز کودک می‌شود و روی رشد او نیز تاثیر می‌گذارد. میزان هورمون استرس (کورتیزول) موجود در شیر مادر بستگی به مادر دارد و حتی روی کودکان دختر و پسر بنا به جنسیت‌شان نیز به طور متفاوتی اثر می‌گذارد.

کودکان دختر در مقایسه با کودکان پسر به هنگام خوردن شیری که حاوی کورتیزول است تغییرات بیشتری از خود بروز می‌دهند مثل حساسیت،‌ بی‌قراری، ترس، خشم و احساس ناراحتی، اما همان میزان کورتیزول در شیر روی پسرها تأثیر کمتری دارد.

شیر مادر ارزش غذایی بیشتری نسبت به شیر فرآوری شده دارد، اما به همان نسبت تأثیر بیشتری در روحیات و خلقیات کودک دارد.

قبل از آنکه کودکان شروع به حرف زدن کنند و با کلام نیازها و احتیاجات خود را به زبان بیاورند، احساسات منفی و ناخوشایند را با واکنش‌ها و عکس‌العمل‌های فیزیکی نشان می‌دهند.

ناراحتی‌هایی که آنها از شما به عنوان مادر دریافت می‌کنند مسلما از جانب والدین دیده و شنیده نمی‌شوند، ولی تاثیر خود را روی رشد مغزی آنها برجای می‌گذارند.

چه علامتی در کودک نشان دهنده ی استرس مادر است ؟

از طریق علائم زیر در کودک می توان به استرس مادر پی برد:

• کم وزن گرفتن
• دل پیچه، دل درد، استفراغ
• گریه ی طولانی
• بی خوابی
• گرفتن پستان
• حالت عصبی در هنگام مکیدن پستان

مزایای تغذیه از شیر مادر در شرایط استرس

هنگامی که مادر بهترین تغذیه را به کودک خود می دهد و او با علاقه و میل زیاد پاسخ می دهد اعتماد به نفس مادر افزایش می یابد، زیرا می داند که قادر است به کودک غذا داده و او را آرام کند.

کودک بیشترین سود را از تغذیه ی مناسب می برد. تماس جسمی بین مادر و کودک ، سبب افزایش ارتباط عاطفی می شود و این ارتباط عاطفی در زمانی که مادر به خاطر از دست دادن همسر، یکی از فرزندان یا یکی از نزدیکان، در سوگ و غمگین است بسیار مفید می باشد.

در چه مواردی نوزاد نباید شیر مادر بخورد ؟

۱- اسهال

۲- عفونت گوش میانی

۳- عفونت ادراری

۴- عفونت خون

۵- بوتولیسم شیرخوارگی

۶- انتروکولیت نکروزان (بیماری که عمدتاً در شیرخواران نارس دیده می شود و علایم آن اتساع شکم، ناتوانی در خوردن شیر و استفراغ شیر، وجود خون در مدفوع و بی حالی می باشد)