یائسگی

یائسگی

یائسگی که به معنی قطع دائمی قاعدگی است به طور میانگین در ۵۱ سالگی رخ می دهد . علیرغم افزایش شدید امید به زندگی زنان سن یائسگی به طور چشمگیر ثابت باقی مانده است …

بعد از یائسگی تخمدان ها تولید مقادیر قابل توجه استروژن را متوقف می کنند بنابراین علایم و بیماریهای مرتبط با کمبود استروژن اهمیت روزافزونی در سلامت زنان پیدا کرده اند .

سن یائسگی ظاهرا به صورت ژنتیکی تعیین می شود و تحت تاثیر نژاد ٬ وضعیت اجتماعی – اقتصادی ٬ سن منارک و تعداد تخمک گذاری های قبلی قرار نمی گیرد .

عواملی که برای تخمدان توکسیک (سمی) هستند اغلب سن یائسگی را جلو می اندازند (یائسگی زودرس )٬ زنان سیگاری و همچنین زنانی که در معرض شیمی درمانی یا پرتوتابی از لگن قرار گرفته اند ٬ دچار یائسگی زودرس تر می شوند . همچنین زنانی که تحت جراحی تخمدان قرار گرفته اند و یا هیسترکتومی(برداشتن رحم) شده اند (با وجود حفظ تخمدانها) ممکن است دچار یائسگی زود هنگام شوند . نارسایی زود هنگام تخمدان که به صورت یائسگی قبل از ۴۰ سالگی تعریف می شود تقریبا در ۱ درصد زنان رخ می دهد . این اختلال ممکن است به صورت ایدیوپاتیک (خود به خود) و یا در ارتباط با تماس با مواد توکسیک ٬ اختلالات کروموزومی یا اختلالات خود ایمنی رخ دهد .

اگر چه یائسگی با تغییراتی در هورمون های هیپوتالاموسی و هیپوفیزی که سیکل قاعدگی را تنظیم می کنند همراه است ٬ رویدادی مرکزی محسوب نمی شود ٬ بلکه در واقع به منزله نارسایی اولیه تخمدان است . در سطح تخمدان تخلیه فولیکول های تخمدان (با بیشترین احتمال در اثر آپوپتوز یا مرگ برنامه ریزی شده سلول) رخ می دهد . بنابراین تخمدان دیگر قادر به پاسخ دهی به هورمونهای هیپوفیزی (LH FSH) نیست و در نتیجه تولید تخمدانی استروژن و پروژسترون متوقف می شود .

حتی در دوران یائسگی نیز به علت پا بر جا ماندن جزء استرومایی ٬ تولید آندروژن در تخمدان ادامه می یابد . غلظت آندروژن در زنان یائسه کمتر از زنان واقع در سنین باروری است . چنین به نظر میرسد که این یافته بیشتر از اینکه با خود یائسگی در ارتباط باشد ٬ با افزایش سن و کاهش عملکرد تخمدان و غدد فوق کلیه در طی زمان ارتباط دارد . در زنان یائسه همچنان مقادیر کمی از استروژنهای در گردش یافت می شوند که عمدتا در اثر آروماتیزاسیون محیطی آندروژن های تخمدان و فوق کلیه حاصل می گردند . بافت چربی محل اصلی آروماتیزاسیون است و بنابراین چاقی بسیاری از عواقب یائسگی را تحت تاثیر قرار میدهد .

محور تخمدان – هیپوتالاموس – هیپوفیز در طی دوره گذر از یائسگی تغییر نمی کند ٬ بنابراین میزان FSH در پاسخ به نارسایی تخمدان و در غیاب فیدبک منفی تخمدان افزایش میابد . آترزی فولیکولها به ویژه سلولهلی گرانولوزا منجر به کاهش تولید استروژن و اینهیبین و در نتیجه کاهش میزان اینهیبین و افزایش میزان FSH می شود که نشانه اصلی یائسگی است .

سیستم های طبقه بندی متعددی برای توصیف تغییراتی که در ارتباط با گذر از سالهای باروری به دوران بعد از یائسگی رخ می دهند ابداع شده اند . آخرین سال های دوران باروری با قاعدگی های منظم همراه با افزایش میزان FSH مشخص می شوند . دوره انتقال یائسگی با افزایش میزان FSH همراه با مدت متغیر سیکل ها و عدم بروز قاعدگی در برخی از سیکلها مشخص می شود ٬ در حالی که مشخصه دوره عد از یائسگی آمنوره (عدم قاعدگی) است . دوره انتقال یائسگی با متغیر بودن طول سیکلهای قاعدگی همراه با افزایش میزان FSH آغاز می شود و با آخرین دوره قاعدگی پایان می پذیرد . یائسگی به طور گذشته نگر از هنگام آخرین دوره قاعدگی و به دنبال آن ۱۲ ماه آمنوره تعریف می شود . دوره بعد از یائسگی به دوران بعد از آخرین قاعدگی ها گفته می شود .

برای درک بهتر عواقب پاتوفیزیولوژیک یائسگی باید دانست که تخمدان تنها منبع تخم ٬ منبع اصلی استروژن و پروژسترون و منبع عمده آندروژنها در زنان است . یائسگی منجر به بروز ناباروری در اثر تخلیه تخم ها می شود . چنین به نظر می رسد که قطع تخمدانی تولید پروژسترون هیچ گونه پیامد بالینی ندارد (به جز افزایش خطر پرولیفراسیون ٬هیپرپلازی و سرطان آندومتر در ارتباط با تداوم تولید درونزای استروژن و یا تجویز استروژن بلامنازع در زنان یائسه) . آثار احتمالی کاهش غلظت آندروژن که با افزایش سن رخ می دهد مضوعی است که مورد اختلاف است.

عواقب اصلی یائسگی عمدتا با کمبود استروژن در ارتباط هستند . افتراق عواقب کمبود استروژن از عواقب افزایش سن بسیار دشوار است . چون بالا رفتن سن و یائسگی ارتباط تنگاتنگی باهم دارند . مطالعه آثار کمبود استروژن و جایگزینی آن در زنان جوان مبتلا به نارسایی تخمدان و یا مطالعه آثار داروهای سرکوب کننده ساخت استروژن (مانند آنتاگونیست های هورمون آزاد کننده گنادوتروپین) ٬ به افتراق آثار افزایش سن از آثار کمبود استروژن کمک می کند .

علایم یائسگی :

علایم وازوموتور ٬ آتروفی ادراری – تناسلی ٬ استئوپروز(پوکی استخوان) ٬ بیماریهای قلبی – عروقی٬ سرطان٬ کاهش عملکرد شناختی و مشکلات جنسی .

روشهای موجود برای مراقبت از زنان یائسه از زمانی که در دهه ۱۹۶۰ برای اولین بار درمان هورمونی معرفی شد به طور گسترده افزایش یافته اند . در زمینه استفاده از هورمون ها انتخاب های بسیاری در مورد نوع٬ دوز و روش تجویز وجود دارند . علاوه بر اینکه انواع جدیدی از استروژنها و پروژسترونها تولید شده است ٬ راه های تازه ای برای ترکیب این دو هورمون نیز در دسترس هستند . علاوه بر هورمونها ٬ تعدیل کننده های انتخابی گیرنده استروژن (SERM) و بیس فسفونات ها نیز برای درمان موجود هستند .

منبع: medicalpdf.ir