مضرات استفاده از مکمل های غیر مجاز بدنسازی 

مضرات استفاده از مکمل های غیر مجاز بدنسازی 

عوارض ناگزیر و جبران‌ناپذیر

براساس تحقیقاتی که مراکزپزشکی معتبر دنیا روی ترکیبات مختلف مکمل‌های بدنسازی انجام داده‌اند، مصرف بلندمدت این مکمل ها، عوارض سوء و ناگزیری هم در میان زنان و هم در میان مردان مصرف کننده دارد. از جمله عوارض جانبی در مردان می‌توان به بزرگ شدن پستان ها، ریزش مو و طاسی، تحلیل بیضه‌ها و در زنان به کلفت شدن صدا، بزرگ شدن‌اندام تناسلی و افزایش موی بدن اشاره کرد. ضمن این که مصرف مکمل‌های بدنسازی در هر دو جنس باعث بروز آکنه شدید، مشکلات کبدی، افزایش کلسترول بد، کاهش کلسترول خوب، خشونت و رفتارهای پرخاشگرانه، انواع تومورها و اعتیاد می‌شود و اگر از انواع تزریقی استروئیدها استفاده شود، خطر عفونت‌های ویروسی مثل‌ایدز و هپاتیت را در پی دارد.

یک آسیب منجـر به مرگ!

از رایج‌ترین آسیب مکمل‌های عضله‌ساز، تحریک دستگاه عصبی مرکزی مغز است. اتفاقی که تبعاتی مثل افزایش ضربان قلب، فشار خون، مهار اشتها، افزایش هوشیاری و رفتار تهاجمی دارد و مصرف آن باعث وابستگی دارویی و اعتیاد می‌شود. همچنین اختلالات قلبی عروقی، توهم، تشنج و حتی مرگ از دیگر خطرات مصرف این گونه مکمل هاست و مهم‌ترین دلیل مرگ ناگهانی ورزشکاران و بدنسازان مصرف این دسته داروهای محرک است.

مکمل‌های غیرمجاز به خصوص هورمون‌ها و پودرهایی که در باشگاه‌ها و به شکل غیررسمی عرضه می‌شود علاوه بر عوارض جسمی، عوارض روانی خطرناکی نیز در پی دارند؛ از اضطراب و افسردگی گرفته تا روان پریشی. در واقع ورزشکاران با مصرف این مواد به جای زیبایی‌اندام، سلامتی خود را چنان به خطر می‌اندازند که عواقب آن، کمتر از اعتیاد نیست. پودرهای حجم سازی و عضله سازی، در بلندمدت حالتی را در بدن ایجاد می‌کند که مصرف کننده تصور می‌کند تنها با تکرار مصرف، به تناسب‌اندام و افزایش انرژی می‌رسد.

وارد یک باشگاه بدنسازی می‌شوم و بی مقدمه به صاحب باشگاه می‌گویم: «می خواهم بدنم را یک ماهه سیکس‌پک کنم.» از جمله ام تعجب نمی‌کند و جواب می‌دهد: «هر برنامه ضربتی که به تو بدهم، حداقل ۳ ماه زمان می‌برد تا بدنت روی فرم بیاید.» اصرار می‌کنم که: «پولش مهم نیست و هر مکملی که بگویید مصرف می‌کنم ولی می‌خواهم یک ماهه سیکس‌پک داشته باشم. چه کار کنم؟» نیشخندی می‌زند و می‌گوید: «هنوز نیامده می‌خواهی بروی؟ حالا شما یک ماه بیا، ببینیم چطور می‌شود».

در باشگاه مکمل نمی‌فروشند اما…

«رضا» که ۲۶ ساله است و بدن روی فرمی دارد، ظاهرا از اعضای ثابت باشگاه است. لحظاتی بعد از خروجش از باشگاه، سر حرف را باز می‌کنم و می‌پرسم چند وقت است بدنسازی می‌کند؟ می‌گوید: «۲ سالی می‌شود که به شکل حرفه ای، یعنی حداقل هفته‌ای ۳ بار به باشگاه بدنسازی می‌آیم.» از او درباره فروش مکمل در باشگاه و مصرف مکمل‌های عضله سازی می‌پرسم که جواب می‌دهد: «داداش به نظر من بدنسازی بدون استفاده از مکمل، بی فایده است و اصلا آن جوری که می‌خواهی خودش را نشان نمی‌دهد. البته بد نیست بدانی به تازگی با توجه به سختگیری بازرسان سازمان‌های مختلف، خیلی کم توی باشگاه مکمل می‌فروشند و مصرف می‌کنند منتها اگر بخواهی، می‌توانی با مربی هماهنگ کنی و بیرون از باشگاه از او خرید کنی و توی خانه مصرف کنی.»

از رضا خداحافظی می‌کنم و به یک باشگاه بدنسازی دیگر می‌روم که ظاهر لاکچری شیکی دارد و شهریه ماهانه اش بالا است. وارد می‌شوم و از مربی می‌خواهم یک ماهه بدنم را سیکس‌پک کند که می‌گوید: «تشریف ببرید پیش مربی متخصص‌مان» مربی متخصص بعد از پرسیدن قد، وزن، سن و… می‌گوید: «باید برای شما یک برنامه ریزی اختصاصی انجام بدهم» از او درباره مصرف مکمل و قیمت‌ها می‌پرسم که جواب می‌دهد: «فروش و مصرف مکمل در باشگاه ممنوع است و ما هم دنبال دردسر نیستیم ولی اگر می‌خواهی، برایت مکمل درجه یک جور می‌کنم. بدنسازی بدون مصرف مکمل‌های حجم ساز، به هیچ دردی نمی‌خورد.»

مکمل‌های اینترنتی

«سامان» ۲۰ ساله که بدن سیکس‌پک و هیکل مردانه‌ای دارد و در باشگاه رفت و آمد می‌کند، با شنیدن مکالمه ام با مربی درباره استفاده از مکمل‌های بدنسازی می‌گوید: «من همه چیز مصرف می‌کنم و جز خاصیت، چیزی از این مکمل‌ها ندیدم.» می‌گویم: «درباره ضررهایش هم چیزی شنیده ای؟ تبعات مصرف بی رویه و قطع مصرفش را دیده ای؟» پاسخ می‌دهد: « هم دیده ام و هم شنیده ام ولی فکر کنم اگر ۱۰۰ سال هم بدنسازی کار می‌کردم بدون مصرف مکمل، هیچ وقت بدنم این شکلی نمی‌شد. ظاهر جذاب ارزش ریسک کردن دارد.» متعجب می‌پرسم: «یعنی زیبایی و جذابیت ظاهری به قیمت از دست دادن سلامتی؟» می‌خندد که: «حرفتان خیلی شعاری است. بالاخره برای هر جوان، زیبایی ظاهر مهم است؛ چه بهتر که این زیبایی سریع و راحت به دست بیاید.» از سامان درباره نحوه تهیه مکمل بدنسازی می‌پرسم که می‌گوید: «من به طور معمول از یک سایت معتبر اینترنتی خرید می‌کنم ولی بعضی دوستانم از مربی همین باشگاه مکمل بدنسازی می‌خرند و راضی هستند.»

بدنسازی در حالت معمول به مصرف مکمل نیاز ندارد

مصطفی میرجانیان- این روزها که بسیاری از جوانان به پرورش عضلات و حجم سازی بدنشان علاقه‌مند هستند و خیلی از آن‌ها بدون مشورت با پزشک یا متخصص تغذیه از مکمل‌‌های غیرمجاز بدنسازی استفاده می‌کنند، به سراغ مهندس «مهدی بکائیان»، رئیس هیئت بدنسازی و پرورش‌اندام خراسان رضوی رفتیم تا درباره چگونگی نظارت بر فروش و مصرف مکمل‌های غیرمجاز و چرایی نبود برخورد جدی با فروشندگان این مکمل ها، حرف بزنیم.

مصرف مکمل‌های غیرمجاز برای هر فردی که به بدنسازی مشغول است، ضروری است؟
ورزش بدنسازی در حالت معمول، به هیچ وجه به مصرف مکمل‌های غیرمجازِ حجم سازی و عضله سازی نیاز ندارد و فقط افرادی که به شکل حرفه‌ای این ورزش را دنبال می‌کنند باید در درجه اول از مکمل‌های غذایی و در مرحله بعد از مکمل‌هایی که فاقد هرگونه مواد شیمیایی است و به صورت مجاز و با نظارت مراجع ذی ربط وارد کشور شده است، آن هم تحت نظر پزشک، استفاده کنند.

در کشور ما، نظارت بر توزیع و نحوه مصرف داروهای مکمل بدنسازی به عهده چه نهاد و سازمانی است؟

به طور قطع نظارت بر توزیع و نحوه مصرف داروهای مکمل با سازمان ورزش است اما به لحاظ قانونی برای نظارت بر این گونه موارد و برخوردهای احتمالی، متولی مشخصی تعیین نشده است. با وجود این، هیئت بدنسازی در نظارت بر توزیع و نحوه مصرف مکمل‌های غیرمجاز به سازمان ورزش کمک می‌کند و در همین راستا به سازمان ورزش پیشنهاد کردیم گروهی متشکل از اعضای هیئت‌های بدنسازی، سازمان غذا و دارو، سازمان ورزش و اداره بهداشت و درمان تشکیل شود تا مسئولیت نظارت بر این حوزه را به عهده بگیرد و تصمیم‌های لازم را اتخاذ کند. تشکیل این گروه و این پیگیری ها، کمک می‌کند مشکلات قاچاق و واردات و فروش و توزیع و مصرفِ غیرقانونی و تبعات جسمی و روحی این مکمل ها، به صورت ریشه‌ای حل شود.

مکمل مجاز را چگونه می‌توان از مکمل غیرمجاز تشخیص داد؟

مکمل مجاز فقط در داروخانه ها و با نسخه و تجویز پزشک که براساس انجام آزمایش‌های لازم نوشته شده، به فروش می‌رسد. در حالی که مکمل‌های غیرمجاز به شکل معمول، بدون انجام آزمایش‌های تشخیص و به توصیه مربی باشگاه و در باشگاه و کوچه و خیابان عرضه می‌شود. ضمن این که مکمل‌های غیرمجاز به دلیل ورود غیرقانونی به کشور، قیمت ثابت و تایید شده‌ای ندارند و هر فروشنده بسته به وضع مالی خریدار برایش قیمت تعیین می‌کند.

دکتر مهدی سودآوری، روانشناس- بعضی انسان‌ها به خصوص در دوران بلوغ و اوایل جوانی، دچار دغدغه جذاب بودن برای جنس مخالف می‌شوند. این یک اشتغال ذهنی مثبت و سازنده است زیرا به افراد انگیزه می‌دهد خود را برای پذیرش نقش‌های بزرگسالی آماده کنند. به طور طبیعی یکی از صفات جذاب در انتخاب همسر، چه برای پسرها چه برای دختر خانم ها، سلامت و تناسب‌اندام طرف مقابل است. بنابراین همه جوانان و نوجوانان به ورزش و تغذیه صحیح، گرایش ذاتی دارند اما این گرایش به ورزش و هدف نهایی آن یعنی سلامتی و تناسب‌اندام، گاهی به انحراف کشیده می‌شود و به شکل تلاش برای عضله سازی و فرم‌های خاص فیزیکی، به هر قیمتی و حتی از راه‌های مضر و ناسالم در می‌آید. میزان فروش بالای مکمل‌های غیرمجاز و تلاش برای داشتن سیکس‌پک از طریق مصرف دارو، گواه همین اتفاق است.

سیکس‌پک برای همه جذاب نیست

یکی از مهم‌ترین عللی که پسران نوجوان و جوان را به سمت استفاده از مکمل‌های عضله ساز غیرمجاز سوق می‌دهد، تصور آن‌ها از تصویر مرد‌ایده آل در ذهن دختران جوان است. آن‌ها فکر می‌کنند هیکل سیکس‌پک و عضلانی، از آن‌ها یک مرد جذاب و‌ایده آل می‌سازد و محبوبیتشان را افزایش می‌دهد. متاسفانه تبلیغات و حرف و حدیث‌های خاله زنکی هم این افکار را تقویت می‌کند. گرچه طبیعتا جذابیت فیزیکی یکی از عوامل انتخاب همسر، چه برای مردان و چه زنان است اما باید توجه داشت که تعریف جذابیت برای هر کسی، به یک شکل است و یک فرم بدن، مورد پسند همه نیست. حتما طیفی از دختران جوان در انتخاب همسر به مردان عضلانی تمایل دارند اما به همان میزان هم دخترانی هستند که کاملا برعکس، از مردان عضلانی خوششان نمی‌آید. پس باید سیکس‌پک بودن از دایره استانداردهای لازم برای زیبایی و جذابیت مردانه خارج شود.

عضله‌های حجیم، مرهم عزت‌نفس پایین

برخی مردان و تا حدودی هم زنان، با توجه به علاقه شخصی و با پیروی از شیوه‌های صحیح بدنسازی و تغذیه، سعی می‌کنند بدنشان را فرم دهند که خب شامل بحث فعلی ما نمی‌شوند اما بیشتر پسران جوانی که به دنبال عضله سازی برای ایجاد جذابیت هستند، به جای انتخاب راه صحیح و سالم، به استفاده از داروها و مکمل‌های غیرمجاز رو می‌آورند چون دنبال نتیجه گیری سریع هستند. به طور معمول این گونه افراد دارای عزت نفس پایین (به معنی برداشت کلی فرد از میزان ارزشمند بودن خود) هستند و تصور می‌کنند هیچ خصلت و صفتی برای جذابیت ندارند مگر عضله‌های حجیم. همین عزت نفس پایین و عدم اطمینان به داشته‌های ذهنی و توانایی‌های روحی، باعث می‌شود افراد به سمت استفاده افراطی و بی رویه از مکمل‌های غیرمجاز بروند.