بهترین روش ها برای تشخیص انواع هپاتیت 

بهترین روش ها برای تشخیص انواع هپاتیت 

هپاتیت، بیماری دوهزارساله!

هپاتیت یک بیماری ویروسی محسوب می شود که کبد را درگیر می کند. این ویروس در داخل سلول های کبدی تکثیر می شود و باعث اختلال در عملکرد و التهاب کبد خواهد شد. بررسی ها نشان می دهد که بیماری عفونی ای که توسط بقراط در دو هزار سال قبل توصیف شده، احتمالاً همان هپاتیت بوده است. هپاتیت، در سراسر جهان و بین ارتشی ها و در زمان جنگ ها شیوع داشت و به همین دلیل در خیلی از موارد، اهمیت آن، با طاعون و وبا برابری می کرد. برای اولین بار فردی به نام «لورمن»، ابتلا به هپاتیت را در سال ۱۸۵۵ میلادی گزارش کرد و بعد از او در سال ۱۹۲۶ میلادی فردی به نام «فلائوم» به همراه همکارانش، در سوئد گزارش دادند که بیماران، به وسیله ى سرنگ های آلوده و عفونی به این بیماری مبتلا شده اند.

روش تشخیص هپاتیت چیست؟

هپاتیت به طورکلى به پنج دسته و بانام هاى ای (A)، بی (B)، سی (C)، دی (D) و ایی (E) دسته بندی می شود. که انواع بی، سی و دی از طریق خون قابل انتقال است و انواع ایی و آ از راه مدفوع یا دهان قابل انتقال هستند.

برای بررسی هپاتیت هایی که بیمار گرفته شود و برای بررسی هپاتیت هایی که از راه خون قابل انتقال هستند، باید نمونه از خون از راه مدفوع یا دهانی قابل انتقال هستند، نمونه ی خون و مدفوع، برای تشخیص تهیه شود. برای بررسی بیماری، ابتدا نمونه ی خون یا مدفوع از فرد تهیه می شود و وجود آنتى بادى (Antibody- پادتن) و آنتی ژن ویروس (Antigen- مواد تولیدکننده پادتن)، به روش های مختلف مثل الیزا (Eliza) که یک روش بررسی بیماری محسوب می شود، مورد بررسى قرار می گیرد.

همچنین با استفاده از میکروسکوپ های خاصی به نام ایمونوفلئورسانس Immonofluorescence یا روش های خاص مولکولی که به آن پی.سی. آر (PCR) می گویند، نتوان با این روش ها تشخیص داد، احتمال اینکه پزشک می توان پی به وجود هپاتیت در خون برد. اگر هپاتیت را نمونه بردارى (بیوپسی، برداشتن بافت – Biopsy) انجام بدهد، زیاد است. سونوگرافی کبد، یکی دیگر از راه های تشخیصی برای هپاتیت محسوب می شود.

آن هایی که باید به آزمایشگاه بروند

برخی از افراد باید برای بررسی وضعیت ابتلای خود به هپاتیت، حتماً آزمایش انجام بدهند. برای مثال، معتادان تزریقی باید حتماً آزمایش هپاتیت انجام بدهند چون شایع ترین دلیل ابتلا به هپاتیت می تواند سرنگ آلوده باشد. دریافت کنندگان خون، فاکتورهای انعقادی و فراورده های خونی نیز باید آزمایش را انجام بدهند. علاوه بر این دسته از افراد، آن هایی که پیوند عضو بدهند.

بیماران دیالیزی هم می توانند به هپاتیت مبتلا انجام داده اند نیز باید این آزمایش را برای بررسی انجام شوند، پس این دسته از افراد نیز باید از نظر ابتلا بررسی شوند. افراد با رفتار پرخطر جنسی، کارکنان مراکز بهداشتی و درمانی و کودکان متولدشده از مادران آلوده باشد) جزو آن دسته از افرادی قرار می گیرند که (به ویژه اگر مادر هم زمان به اچ.آی. وی نیز مبتلا باید حتماً باید آزمایش هپاتیت را انجام بدهند.

دوره ی پنجره ای را در نظر بگیر

دوره ی پنجره ای (window period) در بیماری های ویروسی مثل انواع هپاتیت ها و بیماری ایدز مطرح است. دوره ی پنجره ای درواقع فاصله ی ترشح شده در خون است و تا زمانی که آنتی بادی به شدن آزمایش به دلیل وجود مقدار کافی آنتی بادی بیماری قابل تشخیص در آزمایشگاه می شود. مثبت زمانی ورود عامل بیماری زا به بدن تا زمانی است که این حد نرسد، بیماری قابل تشخیص نیست و آزمایش منفی می شود، درحالى که فرد به بیماری مبتلاست.

وای به روزى که مثبت شود!

واکسیناسیون نیز باید سطح میزان آنتی بادی در به کنترل و درمان بیماری اقدام کرد، حتی بعد از چنانچه نتیجه ی آزمایش مثبت شود، باید نسبت خون از طریق آزمایش خاص، مورد بررسى قرار بگیرد تا بتوان به آنتی ژن پی برد. به همین دلیل، بنا بر تشخیص پزشک ممکن است آزمایش هاى دوره ای برای این دسته از افراد انجام شود.

این آزمایش دقیق است؟

دقت هر آزمایشی به عوامل متعددی بستگی دارد که می توان به کیت های مصرفی، روش انجام آزمایش، بالا بردن دقت تجهیزات و دقت کارکنان آزمایشگاه، اشاره کرد. کارکنان آزمایشگاه پیش از آزمایش، حین آن و بعد از انجام آزمایش باید دقت لازم را داشته باشند تا در نتیجه ی آزمایش خطا وجود نداشته باشد.

آزمایشم را کی بگیرم؟

دریافت نتیجه ی آزمایش به روش آزمایش بستگی دارد و ممکن است کمتر از یک روز طول بکشد و روز صبر کرد. برای مثال، نتیجه ی آزمایش خون به در برخی از روش ها برای دریافت آزمایش باید چند روش الیزا را می توان در همان روز انجام آزمایش، دریافت کرد. ولی در بقیه ی روش ها مثل پی. سی. آر (PCR) و نمونه برداری از کبد باید فرد مدت زمان بیشتری برای دریافت نتیجه منتظر بماند.

نتیجه ی کاذب داریم؟

جدید امکان نتیجه ی کاذب چه منفی و چه مثبت امروزه با توجه به استفاده از روش ها و تکنیک هاى به حداقل رسیده است ولی بااین حال بازهم احتمال

ضرورت انجام چند آزمایش با هم

بروز نتیجه ی مثبت یا منفی کاذب وجود دارد. اگر فردی به یکی از انواع هپاتیت مبتلا شده باشد، به دلیل مشابهت روش های انتقال بیماری، باید آزمایش های دیگری را که برای انواع هپاتیت وجود دارد، انجام بدهد.

درمان از یاد نرود

بعدازاینکه نتیجه ی آزمایش مثبت شد، فرد به پزشک متخصص ارجاع داده می شود. پزشک های متخصص داخلی، عفونی و فوق تخصص گوارش می توانند به درمان این دسته از بیماران کمک کنند.

این آزمایش اجباری است؟!

اجباری بودن یا نبودن آزمایش هپاتیت کاملاً نسبی است، یعنی در شرایطی که فقط فرد مبتلا مدنظر باشد، اقدام به این کار، به فرد بستگی دارد البته به نفع بیمار است و باعث می شود سریعاً درمان انجام بدهد؛ اما در شرایطی که افراد دیگر مثل نزدیکان بیمار یا حالت اجبار پیدا می کند و از نظر اخلاقی، بیمار باید عفونی دیگری، انجام این کار برای بیمار خودبه خود سایر افراد جامعه مطرح می شوند، مانند هر بیماری این کار را انجام بدهد تا سایرین مبتلا نشوند.

کارهای پس از درمان

اینکه فرد بعد از درمان چه اقداماتی باید انجام بدهد، بگیرد تا در صورت تبدیل شدن بیماری به وضعیت یک بار، فرد از نظر عملکرد کبدی موردبررسى قرار بعد از درمان، باید به صورت دوره ای و هر شش ماه کاملاً به نوع هپاتیت بستگی دارد، ولی به طورکلى مزمن، تشخیص و درمان سریعاً انجام شود و از تخریب بیشتر سلول های کبدی جلوگیری شود.

آزمایش خانوادگی بدهید

اگر در خانواده ی یک فرد ناقل هپاتیت وجود داشته باشد، امکان اینکه سایر افراد خانواده به بیماری مبتلا شوند، وجود دارد. به همین دلیل برای اطمینان از سلامت افراد خانواده یا بروز بیمارى، بهتر است که در صورت امکان، آزمایش برای همه ی افراد خانواده، به ویژه افراد آسیب پذیر مثل خانم های باردار، سالمندان و کودکان انجام شود.

آزمایش بعد از واکسیناسیون

بعد از زدن واکسن، میزان آنتی بادی تولید شده در بدن با استفاده از آزمایش های خاص مورد بررسى قرار می گیرد. بهتر است که سطح آنتی بادی هر پنج سال یک بار به ویژه در افراد پرخطر، بعد از زدن واکسن موردبررسى قرار بگیرد. یک تا دو ماه پس از کامل شدن نوبت های تزریق واکسن، اندازه گیری آنتی بادی ضد هپاتیت انجام می شود.

به خاطر سپردن یک نکته ی مهم

هپاتیت یکی از بیماری ویروسی مهم و شایع در جهان است و باعث بروز نارسایی کبد و گاهی سیروز کبدی (التهاب شدید کبد- Cirrhosis) با راه های انتقال، پیشگیری، درمان و کنترل سلامت می شود، به همین دلیل آگاه کردن جامعه، در رابطه افراد از طریق معاینات سالانه، مسئله ای ضروری به نظر می رسد. ضمن اینکه افراد باید به نکات و دستورات بهداشتی توجه کافی داشته باشند.